1- چالش‌های طراحی: ابهام، ناهماهنگی و برداشت‌های نادرست
یکی از مهم‌ترین مشکلات اولیه وال مش، ابهام در ضوابط آیین‌نامه‌ای و نبود درک مشترک از الزامات فنی بود.
در پیوست ۶ آیین‌نامه ۲۸۰۰ و ضابطه ۸۱۹ مرکز تحقیقات، برخی از دیتیل‌ها با ابهام ترسیم شده بودند یا برداشت‌های نادرستی از آن‌ها می‌شد. در حالی که برخی طراحان از دیتیل‌ها و مقادیر عمومی ذکر شده در این ضوابط برای طراحی خود استفاده می‌کنند، باید توجه داشت که این مقادیر صرفا برای شرایط خاصی طراحی شده و ممکن است برای تمامی پروژه‌ها مناسب نباشند. این ناهماهنگی‌ها باعث شد تا در فاز طراحی، مهندسان با چالش‌هایی مواجه شوند که گاهی به طراحی‌های نادرست یا ناکارآمد منجر می‌شد. در برخی موارد، طراحان با نبود دیتیل‌های استاندارد برای موقعیت‌های خاص (مانند نحوه اتصال وال مش به المان‌های جانبی یا بازشوها) مواجه بودند که این موضوع ریسک خطای اجرایی را افزایش می‌داد.
2- چالش‌های اجرایی: وقتی نبود دیتیل، اجرا را دچار چالش می‌کند
در اجرای وال مش، به‌ویژه در سازه‌های فلزی و بتنی، معمولا اطلاعات و دستورالعمل‌های خاصی برای طراحی و اجرا در دسترس نیست. این نقیصه در ضوابط و آیین‌نامه‌ها باعث ایجاد ابهام و خطاهای اجرایی در مراحل مختلف طراحی و اجرای وال مش می‌شود. دستورالعمل‌های موجود برای این دو نوع سازه، جزئیات کافی برای مواجهه با شرایط خاص یا مشکلات اجرایی احتمالی ندارند. بنابراین، برای سازه‌های مختلف، نیاز به راهنمایی‌ها و دیتیل‌های دقیق‌تری است که تا حد زیادی در دستورالعمل‌های فعلی نادیده گرفته شده‌اند. مشکلات اجرایی وال مش، تا حد زیادی ناشی از نبود دیتیل کافی و تجربه کم تیم‌های اجرایی در آن زمان بود. به‌عنوان مثال، در پروژه‌هایی که دیوارهای همسایه تنها از یک وجه در دسترس بودند، نحوه اجرای صحیح وال مش و پوشش کامل آن با مشکل روبه‌رو می‌شد.
3- پلاسترکشی: بخش حیاتی در کیفیت سیستم مقاوم‌سازی
یکی از مراحل مهم در اجرای وال مش، پلاسترکشی است که باید طبق دستورالعمل دقیق انجام شود. در صورتی که پلاستر به‌درستی و با ضخامت کافی روی مش فایبرگلاس اعمال نشود، کیفیت نهایی سیستم به‌شدت کاهش می‌یابد و عملا نمی‌توان از مزایای این روش بهره‌برداری کرد. پلاستر باید به‌طور یکنواخت و در دو مرحله روی مش فایبرگلاس پوشش داده شود تا سیستم مقاوم‌سازی از استحکام و پایداری لازم برخوردار گردد. به‌علاوه، استفاده از پلاسترهای با مقاومت فشاری پایین و بدون رعایت استانداردهای موردنیاز باعث بروز مشکلات عمده در اجرای وال مش و کاهش طول عمر سیستم می‌گردد.
4- چالش‌های مربوط به مصالح: نقش حیاتی کیفیت و نظارت
یکی دیگر از معایب وال مش، مربوط به کیفیت مصالح مورد استفاده بود. بسیاری از پروژه‌ها به‌جای استفاده از مش فایبرگلاس مقاوم به قلیا (AR-Glass یا E-Glass با مقاومت تسلیم حداقل ۱۰۰۰ مگاپاسکال) از مش‌های غیراستاندارد یا حتی فلزی استفاده می‌کردند که با پلاستر سیمانی واکنش داده و به مرور زمان دچار خوردگی یا افت عملکرد می‌شدند. از طرف دیگر، برخی از پلاسترهای سیمانی مورد استفاده نیز دارای مقاومت مکانیکی پایین یا کیفیت متغیر بودند.
این موضوع باعث کاهش چسبندگی به شبکه مش و ایجاد ترک در سطح دیوار می‌شد. استفاده نادرست از الیاف و مش‌های غیراستاندارد نه‌تنها موجب کاهش مقاومت مش در برابر آسیب‌های محیطی می‌شود، بلکه باعث ضعف در کل سیستم مقاوم‌سازی و کاهش عمر مفید ساختمان نیز می‌گردد. نبود سیستم نظارت دقیق، تولیدکنندگان متفرقه و فروش مصالح بی‌کیفیت در بازار، این چالش را دوچندان کرده بود.
5- نبشی‌کشی و مهار دیوار: عامل کلیدی در حفظ استحکام سازه
نبشی‌کشی در وال مش یکی از مراحل اساسی برای مهار دیوارها و جلوگیری از حرکت‌های برون صفحه‌ای است.
در برخی پروژه‌ها، به‌ویژه در مواردی که ضوابط نادرست یا اشتباهات طراحی وجود دارد، استفاده از نبشی در اطراف دیوار به‌درستی انجام نمی‌شود. این اشتباهات می‌تواند منجر به کاهش کارایی سیستم مقاوم‌سازی شود. همچمین در برخی موارد، آسیب به سازه‌ها در برابر نیروهای بیرونی مثل باد می‌شود.
برای بهبود کیفیت، نصب نبشی در بالا و پایین دیوار به‌صورت صحیح ضروری است و می‌توان از چسب اپوکسی یا پیچ و رول‌پلاک برای تثبیت آن‌ها استفاده کرد.
6- آسیب‌پذیری دیوارها در مناطق با باد شدید: چالشی برای سیستم وال مش
یکی از مشکلات عمده در اجرای وال مش در مناطق با باد شدید، عدم وجود مهار جانبی مناسب است که قبل از اجرای کامل سیستم مقاوم‌سازی، به دیوارها آسیب می‌رساند. پس از نصب دیوارها، قبل از اجرای وال مش، دیوارها مستعد آسیب‌های ناشی از وزش باد هستند. برای پیشگیری از این مشکل، بهتر است که عملیات مقاوم‌سازی بلافاصله پس از چینش دیوارها انجام شود و یا از نبشی‌های نگهدارنده به‌صورت پیشگیرانه برای تثبیت دیوارها استفاده گردد.
در نهایت، سیستم وال مش اگرچه به‌عنوان یک روش نوین در مقاوم‌سازی شناخته می‌شود، اما اجرای آن با چالش‌ها و معایب مختلفی همراه است. از طراحی نادرست و استفاده از مصالح غیراستاندارد تا مشکلات اجرایی در سازه‌های مختلف، این روش نیازمند دقت و توجه زیادی در هر مرحله از اجرا است. با رفع این مشکلات و معایب وال مش و استفاده از روش‌ها و مصالح استاندارد، می‌توان عملکرد این سیستم را بهبود بخشید و از مزایای آن بهره‌برداری بهینه کرد.
نقطه عطف: انتشار «دستورالعمل طراحی و اجرای ملات مسلح شده با مش الیاف شیشه»
در راستای بهبود کیفیت و دقت در اجرای پروژه‌های مقاوم‌سازی، انتشار دستورالعمل طراحی و اجرای ملات مسلح شده با مش الیاف شیشه، نقطه عطف مهمی در این صنعت به‌شمار می‌رود. این دستورالعمل با هدف رفع چالش‌های موجود در مراحل طراحی و اجرا و استفاده از مصالح مناسب، تدوین شده است.
اهداف کلیدی این دستورالعمل عبارتند از:
رفع مشکلات طراحی با ارائه مبانی و جداول راهنمای طراحی
یکی از مشکلات اصلی در طراحی سیستم‌های مقاوم‌سازی با مش الیاف شیشه، نبود مبانی علمی و جداول دقیق راهنمای طراحی بود. دستورالعمل جدید به‌طور خاص به این موضوع پرداخته و با ارائه مبانی علمی مستند و جداول راهنما، فرایند طراحی را برای مهندسان و طراحان تسهیل می‌کند. این جداول اطلاعات لازم برای انتخاب مش مناسب، ضخامت ملات و سایر متغیرهای طراحی را به‌صورت شفاف ارائه می‌دهند و به طراحی دقیق‌تر و استانداردتر کمک می‌کنند.
کامل شدن دیتیل‌های اجرایی و رفع اشتباهات ترسیمی
یکی از مشکلات عمده در گذشته، نداشتن دیتیل‌های اجرایی دقیق و استاندارد برای نصب مش‌های الیاف شیشه بود که باعث بروز اشتباهات اجرایی و مشکلات فنی در پروژه‌ها می‌شد. دستورالعمل طراحی و اجرای ملات مسلح شده با مش الیاف شیشه، با ارائه دیتیل‌های اجرایی دقیق و شفاف، این مشکلات را رفع کرده است. این دیتیل‌ها شامل تمامی مراحل نصب، از آماده‌سازی سطح تا مراحل نهایی اعمال ملات شده و اجرای صحیح و موثر این سیستم مقاوم‌سازی را تضمین می‌کنند.
ارائه راهنمای کنترل کیفیت برای مصالح مصرفی
در هر پروژه مقاوم‌سازی، انتخاب مصالح با کیفیت و کنترل استانداردهای تولید از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. دستورالعمل طراحی و اجرای ملات مسلح شده با مش الیاف شیشه، به‌طور خاص راهنمای کنترل کیفیت برای مصالح مصرفی در سیستم ملات مسلح شده با مش الیاف شیشه را ارائه می‌دهد. این راهنما شامل معیارهای ضروری برای ارزیابی کیفیت مش الیاف شیشه، ملات و سایر مواد مصرفی است که موجب می‌شود مصالح استفاده‌شده در پروژه‌ها از استانداردهای لازم برخوردار باشند و عمر مفید سیستم مقاوم‌سازی افزایش یابد.
انتشار دستورالعمل طراحی و اجرای ملات مسلح شده با مش الیاف شیشه، گامی مهم در بهبود فرایند مقاوم‌سازی سازه‌ها است. با رعایت اصول و نکات این دستورالعمل، مشکلات طراحی، اجرا و مصالح به‌طور موثری رفع شده و کیفیت و کارایی سیستم‌های مقاوم‌سازی به‌طور چشمگیری افزایش خواهد یافت.
یکپارچه‌سازی ضوابط پراکنده
پیش از این، طراحی وال مش بر مبنای پیوست‌های پراکنده استاندارد ۲۸۰۰ و ضابطه ۸۱۹ صورت می‌گرفت که ابهامات و خطاهای متعددی به همراه داشت.
مرجع واحد طراحی
جداول راهنمای ضخامت ملات، مشخصات هندسی مش (عرض، فاصله چشمه‌ها) و لایه‌بندی مش بر بنیادی علمی‌تر و مبتنی بر داده‌های تجربی تدوین شده‌اند.
دیتیل‌های اجرایی گام‌به‌گام
از آماده‌سازی سطح دیوار تا اجرای دو مرحله‌ای پلاستر با ضخامت حداقل ۱۰ میلی‌متر در هر سوی مش و چگونگی نصب نبشی در بالا و پایین دیوار به‌صورت روشن در این دستورالعمل بیان شده‌اند:
- مبانی طراحی مستند
استفاده از جداول پوشش مش برای سرعت باد تا ۱۱۰ کیلومتر بر ساعت و گروه‌های خطرپذیری مختلف، ضریب اطمینان بالایی برای مقاومت لرزه‌ای ایجاد می‌کند.
- کنترل کیفیت مصالح
مشخصات مش AR-Glass و E-Glass با حداقل مقاومت تسلیم ۱۰۰۰ مگاپاسکال و پلاستر سیمانی با مقاومت فشاری ≥۳۰ مگاپاسکال و pH زیر ۱۲.۵، تضمین‌کننده دوام سیستم هستند.
- آزمون‌های میدانی
اجرای آزمایش‌های کشش و چسبندگی مش پس از نصب در پروژه‌های نمونه، صحت عملکرد روش را تایید کرده است.
نگاهی به جایگاه فعلی وال مش؛ از چالش‌های گذشته تا راهکار استاندارد امروز
در شهریور ۱۴۰۳، انتشار «دستورالعمل طراحی و اجرای ملات مسلح شده با مش الیاف شیشه برای مهار دیوارهای بلوکی» توسط مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، فصل جدیدی در استانداردسازی وال مش رقم زد. این سند، با تعیین مبانی علمی طراحی، تکمیل دیتیل‌های اجرایی و تعریف روش‌های کنترل کیفیت مصالح، گام‌های زیر را محقق ساخت. در آبان ۱۴۰۲، به دلیل خطاهای طراحی و سواستفاده از مصالح غیرمجاز، اجرای وال مش به‌طور موقت ممنوع شد. انتشار دستورالعمل جامع، موجب لغو ممنوعیت در شهریور ۱۴۰۳ و صدور مجوز رسمی سازمان نظام مهندسی و مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی برای اجرای وال مش گردید.
دوره‌ای که وال مش با چالش‌ها و ممنوعیت موقت روبرو شد
بررسی‌ها نشان می‌دهد که مشکلات آیین‌نامه‌ای، ضعف در کنترل کیفیت اجرا، و نبود آموزش استاندارد برای مجریان، دلایل اصلی این تصمیم بودند. به‌رغم آن‌که در ویرایش‌های مختلف استاندارد ۲۸۰۰ و نشریه‌های ۷۱۴ و ۷۱۹، به استفاده از وال مش اشاره شده بود، اما این اسناد فاقد جزییات اجرایی لازم، مانند نحوه مهار دیوار در مجاورت همسایه یا مشخصات دقیق مش فایبرگلاس بودند. همین خلاهای فنی موجب شد که برخی مجریان با استفاده از مش‌های غیراستاندارد، مصالح بی‌کیفیت یا طراحی اشتباه، موجب زیر سوال رفتن عملکرد لرزه‌ای این سیستم شوند.
مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با انتشار «دستورالعمل طراحی و اجرای ملات مسلح شده با مش الیاف شیشه برای مهار دیوارهای بلوکی»، پایان رسمی این ممنوعیت را اعلام کرد. در این دستورالعمل، الزاماتی مانند اجرای دوطرفه مش، ممنوعیت استفاده از مش‌های با چشمه‌های کمتر از ۵ سانتی‌متر، و رعایت ضوابط دقیق نصب برای دیوارهای داخلی و پیرامونی به‌صورت شفاف ابلاغ شد.
مزایای رقابتی وال مش نسبت به روش‌های سنتی
در مقایسه با روش سنتی وال پست فلزی، سیستم ملات مسلح‌شده با مش الیاف شیشه (وال مش) توانسته با رفع محدودیت‌ها و نواقص گذشته، مزایای قابل‌توجهی ارایه دهد:
مقایسه هزینه‌ها: وال مش در برابر وال پست فلزی
یکی از اصلی‌ترین تفاوت‌های میان وال مش و وال پست ، تفاوت در هزینه‌های ساخت و اجرا است. در سیستم‌های مقاوم‌سازی با استفاده از وال پست‌های فولادی، هزینه‌های متعددی وجود دارد که شامل خرید پروفیل‌های فولادی، نبشی‌های سنگین، هزینه حمل‌ونقل، انبارداری و پوشش ضدزنگ می‌شود. این هزینه‌ها به‌ویژه در پروژه‌های بزرگ که نیاز به مقدار زیادی پروفیل فلزی دارند، می‌توانند به‌طور قابل‌توجهی افزایش یابند.
در مقابل، وال مش از مش الیاف شیشه‌ای و ملات سیمانی سبک استفاده می‌کند که هزینه خرید آن‌ها بسیار کمتر از مصالح فلزی است. علاوه بر این، نیاز به تجهیزات سنگین برای حمل‌ونقل مواد کاهش می‌یابد و هزینه نیروی متخصص نیز کمتر می‌شود. بررسی‌های میدانی نشان داده‌اند که در پروژه‌هایی که از وال مش استفاده شده است، هزینه‌های کل مقاوم‌سازی تا حدود یک سوم کمتر از روش‌های استفاده از پروفیل‌های فولادی است.
سرعت اجرای پروژه
سرعت اجرا یکی از مزایای کلیدی استفاده از وال مش در مقایسه با روش‌های سنتی مانند وال پست فلزی است. در سیستم‌های وال پست فلزی، فرایندهای پیچیده‌ای مانند برش، جوشکاری، ضدزنگ‌کاری و نصب قطعات فلزی دخیل هستند که نیاز به دقت بالا و زمان زیاد برای تکمیل دارند. علاوه بر این، هر اشتباه در نصب می‌تواند منجر به خسارات مالی و نیاز به اصلاحات گسترده شود. این فرآیند، اجرای مقاوم‌سازی را طولانی‌تر و هزینه‌برتر می‌کند.
در مقابل، وال مش بسیار ساده‌تر و سریع‌تر نصب می‌شود: نصب مش‌های الیاف شیشه‌ای روی دیوار و سپس انجام دو مرحله پلاسترکشی. این سادگی فرآیند نصب باعث کاهش چشمگیر زمان پروژه می‌شود و در مجموع زمان نصب را تا ۳۰ درصد کاهش می‌دهد. همچنین، احتمال بروز خطا حین اجرای پروژه نیز کاهش می‌یابد، زیرا نصب مش و ملات نیاز به تجهیزات پیچیده یا تخصص‌های ویژه ندارد و با نیروی کار عادی قابل انجام است.
کاهش بار مرده و وزن دیوار
یکی دیگر از مزایای وال مش نسبت به وال پست فلزی، کاهش بار مرده (وزن اضافی وارد شده به سازه) است. هنگام استفاده از پروفیل‌های فولادی، این مواد سنگین و حجیم می‌توانند وزن زیادی به سازه وارد کنند که نیاز به تقویت بیشتر اسکلت ساختمان دارد. از سوی دیگر، مش‌های الیاف شیشه‌ای بسیار سبک‌تر از پروفیل‌های فلزی هستند و استفاده از آن‌ها فشار کمتری روی سازه وارد می‌کند. این کاهش وزن نه‌تنها هزینه‌های ساخت را کاهش می‌دهد، بلکه در تحلیل‌های لرزه‌ای و مقاومت دیوارها در برابر نیروهای جانبی نیز موثر است. تحقیقات نشان می‌دهند که دیوارهای مقاوم‌شده با مش، به دلیل توزیع یکنواخت و مناسب الیاف، می‌توانند تا ۳۰-۴۰ درصد ظرفیت برشی و خمشی دیوار را افزایش دهند.
دوام محیطی و مقاومت در برابر خوردگی
یکی از مشکلات اصلی وال پست‌های فلزی، حساسیت آن‌ها به شرایط محیطی است. فولاد در صورت عدم پوشش‌دهی مناسب، تحت تاثیر رطوبت، باران‌های اسیدی یا شرایط قلیایی بتن دچار زنگ‌زدگی و خوردگی می‌شود که این مسئله باعث کاهش عمر مفید دیوار و افزایش هزینه‌های نگهداری می‌شود. به‌ویژه در مناطق مرطوب یا نزدیک به دریا، این مشکل می‌تواند به یکی از چالش‌های اصلی تبدیل شود.
در حالی که مش‌های الیاف شیشه‌ای مقاوم در برابر خوردگی و شرایط قلیایی هستند و در طول زمان به‌هیچ‌وجه دچار زنگ‌زدگی نمی‌شوند. این ویژگی باعث افزایش عمر مفید دیوارهای مقاوم‌شده با وال مش می‌شود و نیاز به تعمیرات یا نگهداری‌های مکرر را کاهش می‌دهد. به‌طور کلی، دیوارهای مقاوم‌شده با مش‌های الیاف شیشه‌ای در برابر رطوبت، مواد شیمیایی و شرایط نامساعد محیطی عملکرد بهتری دارند.
انعطاف‌پذیری در طراحی و تعمیرات
یکی از ویژگی‌های منحصر به‌فرد وال مش نسبت به روش‌های سنتی، انعطاف‌پذیری در طراحی و تعمیرات است. سیستم‌های وال پست فولادی معمولا محدودیت‌هایی در طول دیوار، محل نصب و تغییر هندسه دارند. همچنین، در صورت بروز آسیب یا خرابی، تعمیرات آن‌ها پیچیده است و نیاز به تعویض قطعات فلزی یا انجام عملیات جوشکاری دوباره پیدا می‌کنند.
در مقابل، در سیستم‌های مقاوم‌سازی با وال مش، تغییرات هندسی دیوار، نصب در طول‌های مختلف و تعمیرات جزئی به‌راحتی انجام می‌شود. در صورت بروز آسیب، تنها کافی است پلاستر روی ناحیه آسیب‌دیده برداشته شده و مش و ملات جدید اعمال شود. این ویژگی به‌ویژه در پروژه‌هایی که نیاز به تعمیرات سریع و هزینه‌کم دارند، بسیار مفید است. تعمیرات در وال مش به‌راحتی انجام می‌شود و نیاز به تغییرات عمده ندارد.
در مجموع، استفاده از وال مش به‌عنوان یک روش مقاوم‌سازی دیوارهای غیرسازه‌ای، مزایای زیادی در مقایسه با روش‌های سنتی مانند وال پست فلزی دارد. این روش علاوه بر صرفه‌جویی در هزینه‌ها و زمان، باعث کاهش وزن دیوار، افزایش دوام در برابر شرایط محیطی، و سهولت در طراحی و تعمیرات می‌شود. به‌ویژه برای پروژه‌هایی که به‌دنبال کاهش هزینه‌ها و افزایش سرعت اجرای پروژه هستند، وال مش می‌تواند گزینه‌ای بسیار مناسب و کارآمد باشد.
نتیجه‌گیری
با انتشار «دستورالعمل طراحی و اجرای ملات مسلح‌شده با مش الیاف شیشه» و رفع ممنوعیت‌های موقت، وال مش امروز به‌عنوان یک روش کاملا استاندارد و قابل‌اطمینان در مقاوم‌سازی دیوارهای غیرسازه‌ای معرفی شده است. اجرای دقیق دستورالعمل، از طراحی اصولی تا کنترل کیفیت مصالح، کلیه معایب وال مش را پوشش می‌دهد و عملکرد لرزه‌ای و دوام سازه را به‌طور چشمگیری بهبود می‌بخشد.
بازشناسی معایب وال مش ازجمله ابهامات طراحی، نبود دیتیل‌های اجرایی مناسب و استفاده از مصالح غیراستاندارد کمک کرد تا با نگاه آسیب‌شناسانه، نقاط ضعف شناسایی و با تدوین جداول راهنما، دیتیل‌های گام‌به‌گام و معیارهای کنترل کیفیت، این نواقص برطرف شوند.
کارشناسان مجرب «وال پست مش» آماده‌اند تا ضمن ارائه مشاوره تخصصی در زمینه معایب وال مش و راه‌های رفع آن‌ها، شما را در طراحی و اجرای صحیح وال مش همراهی کنند. برای دریافت اطلاعات بیشتر و تعیین وقت مشاوره، همین امروز با ما تماس بگیرید.
