ساختمان سازی بخشهای گوناگونی دارد که هر کدام از اهمیت بالایی برخوردار هستند. گاهی یک اشتباه کوچک در طراحی یا اجرای هر یک از این بخشها خسارتهای بزرگ به بار میآورد. به همین دلیل است که اجرای وال پست مناسب در اجزاء مختلف سازه بسیار حائز اهمیت است. انتخاب نوع مناسبی از نگهدارندهها موجب میگردد ساختمان بالاترین ایمنی را داشته و تا سالیان دراز قابل سکونت باشد. در ادامه تمام اطلاعاتی را که لازم است در این باره بدانید، با همراهی یکدیگر مرور خواهیم کرد.
وال پست چیست و هدف از اجرای آن در ساختمان کدام است؟
ساخت یک بنای ایمن و بادوام که بتواند در برابر حوادث طبیعی، به خوبی مقاومت کرده و کمترین آسیب را متحمل شود، یکی از اهداف اصلی پیمانکاران و سازندگان است. برای رسیدن به این هدف، مهار مناسب دیوارهای سازه یکی از مهمترین بخشهای کار به شمار میرود. برای انجام این بخش از فرآیند ایمن سازی ساختمانها، از وال پست یا نگهدارنده دیوار کمک گرفته میشود. مهمترین نقش نگهدارندهها، مهار دیوارهای داخلی و پیرامونی ساختمان در برابر بارهای جانبی وارده، از جمله زلزله و بادهای شدید است. به این ترتیب حین وقوع حوادثی از این دست، دیوارها دچار ریزش و ترک خوردگیهای عمیق نخواهند شد و میزان خسارتها به حداقل خواهد رسید.
عدم اجرای صحیح وال پست، چه پیامدهایی می تواند داشته باشد؟
اگر نگاهی به ساختمانهای قدیمی و فرسوده بیندازید متوجه میشوید هیچ روش مؤثری برای مقاوم سازی آنها و خصوصاً مهار دیوارها به کار نرفته است. این در حالی است که طی سالهای اخیر، سازندگان تلاش کردهاند از سیستم وال پست به شکلی صحیح و مطابق با اصول ذکر شده در آیین نامهها، بهره ببرند. با این حال حوادثی مانند زلزله کرمانشاه گواه این موضوع است که اجرای نادرست این سیستم، درست به اندازه عدم اجرای آن میتواند خطرناک و آسیب زننده باشد. بسیاری از ساختمانهایی که در این زلزله آسیبهای جدی دیدند و حتی به طور کامل فرو ریختند، به سیستم وال پست نیز مجهز بودهاند. همین امر نشان دهنده اهمیت بسیار زیاد اجرای صحیح و اصولی نگهدارندهها برای مهار دیوارها است.
خسارتهای بزرگ مالی، جانی و حقوقی از مهمترین پیامدهای مهار دیوارها و مقاوم سازی غیراصولی آنها به شمار میرود. با ریزش یک ساختمان یا خرابی جدی آن، نه تنها ساکنان ساختمان دچار آسیبهای جدی جانی و خسارتهای مالی میشوند، بلکه ناظران و سازندگان نیز باید در برابر چنین حوادثی پاسخگو باشند.
انواع وال پست در ساختمان کدام است؟
انواع نگهدارندههایی که برای مهار دیوارهای غیرسازه ای مورد استفاده قرار میگیرند، بر اساس اجزاء تشکیل دهنده و نحوه اجرا به دستههای زیر تقسیم میشوند. در ادامه هر یک به طور کامل معرفی خواهند شد.
-
وال پست منقطع
وال پست منقطع از جمله وال پست های نورد تایید پیوست شش استاندارد 2800 هستند که در ساختمانهای مختلف اجرا میشوند. وال پست منقطع از وادار های قائم و افقی، میلگرد بستر، نبشی منقطع یا ناودانی منقطع، قلاب میلگرد بستر، گیره میلگرد بستر، بست تخت و رادیکالی تشکیل شده است. همانطور که در مقاله “وال پست منقطع چیست؟ راهنمای جامع وال پست منقطع” اشاره شده است نبشی وال پست منقطع از نظر جنس و اندازه به دو نوع وال پست منقطع ورق سیاه و وال پست منقطع گالوانیزه تقسیم بندی می شود. وال پست منقطع را دار کنار وال مش می تونا دو نوع پرطرفدار از انواع وال پست جهت مهار دیوار در ساختمان های فولادی و بتنی معرفی نمود.
-
وال مش
در میان انواع روشهایی که برای مهار دیوارها به کار میروند، استفاده از وال پست مش، از محبوبیت بالایی برخوردار است. این روش یکی از جدیدترین سیستمهای مهار دیوارهای غیرباربر به شمار میرود که به دلیل قیمت پایین و اجرای آسان، طرفداران زیادی را به خود اختصاص داده است. سیستم وال مش از اجزاء کم هزینه و در دسترس تشکیل میشود که عبارتند از مش فایبرگلاس، چسب اپوکسی، پلاستر سیمانی یا گچی. در این سیستم، با همین مصالح ساده میتوان انسجام دیوارها را چندین برابر کرد و موجب مقاومت هر چه بیشتر آنها در برابر بارهای جانبی شد.
-
وال پست بتن آرمه
این نوع نگهدارنده نیز مانند انواع فلزی آن، قدمت بیشتری نسبت به وال مش دارد. اجرای این سیستم درست مانند سیستم وال پست فلزی با پیچیدگیهایی همراه است و به همین دلیل این روزها طرفداران کمتری دارد. با این حال در بسیاری از مواقع، بهترین راه برای تقویت سازههایی با اسکلت بتنی، استفاده از نگهدارندههای بتن آرمه است.
-
وال پست الیافی
یکی دیگر از انواع جدید نگهدارندهها که شباهت زیادی به وال مش دارد، وال پست الیافی (FRP) است. در این سیستم از فیبر شیشه یا کربن برای تقویت دیوارها کمک گرفته میشود. اتصال آسان و بدون دردسر این محصول روی سطح دیوار و عملکرد بسیار عالی آن در حفظ انسجام و یکپارچگی دیوار باعث شده است این نوع نگهدارنده به عنوان یکی از بهترین گزینهها برای مهار دیوارهای غیر باربر ساختمانها شناخته شود.
اهمیت و نقش ناظر در اجرای صحیح وال پست در ساختمان
همانطور که پیشتر نیز اشاره کردیم، اجرای صحیح و اصولی وال پستها اهمیت بسیار بالایی دارد. پیش از این کارشناسان در آیین نامهها و نشریات مختلف، به وضوح و به طور کامل روش طراحی و اجرای انواع وال پست را بیان کردهاند. پیروی دقیق و جزء به جزء از این آیین نامهها منجر به یک اجرای صحیح و بینقص و به دنبال آن پایداری حداکثری سازه میشود. در این بین تمام مراحل طراحی و اجرا باید زیر نظر ناظر ساختمان انجام شود. به این ترتیب میتوان اطمینان داشت که همه نکات به طور دقیق رعایت شدهاند.
هر نوع کمکاری یا بیتوجهی ناظر نسبت به اجرای صحیح نگهدارندهها پیامدهای ناگواری برای پیمانکاران، ساکنان ساختمان و مهمتر از همه، شخص ناظر به دنبال دارد. به عبارتی دیگر، اگر یک ساختمان به دلیل عدم اجرای صحیح و اصولی وال پست، دچار ریزش، آسیب و… شود، مسئولیت آن بر عهده ناظر نیز خواهد بود و او باید در این خصوص پاسخگو باشد. به همین دلیل توصیه میشود ناظران ساختمان به هیچ عنوان از کنار کاستیها و نواقص فرآیند طراحی و اجرای نگهدارندهها، به سادگی عبور نکنند. پیشنهاد می شود ناظرین محترم ساختمان مقاله “وظایف مهندس ناظر در اجرای وال پست ساختمان چیست؟” را مطالعه کنند.
وال پست در کدام قسمت از ساختمان اجرا می شود؟
طبق ضوابط و اصولی که در آیین نامه 2800 و ضابطه 714 مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازي بیان شدهاند، وال پست باید در بخشهای مختلف سازه اجرا شود که در ادامه معرفی خواهند شد.
-
اجرای وال پست در میانقاب
دیوارهای میانقاب، دیوارهایی هستند که به عنوان جدا کننده مورد استفاده قرار میگیرند و ممکن است داخلی یا خارجی باشند. نقش این دیوارها در مقاومت بیشتر ساختمان، بسیار مهم است و از این رو باید به بهترین شکل تقویت شوند. نصب وادارها برای مهار مناسب میانقابها، یکی از کاربردهای اصلی نگهدارندهها به شمار میرود.
-
اجرای وال پست در تقاطع دیوارهای غیر سازهای
یکی دیگر از موارد کاربرد نگهدارندهها، اجرا در تقاطع دیوارهای غیرسازهای است. در چنین مواردی اجرای صحیح وال پست (چه از نوع فلزی و چه وال مش) از اهمیت بالایی برخوردار است. دیوارهای غیرسازهای با نام تیغه نیز شناخته میشوند و حتماً باید به سقف مهار گردند. همچنین محل تقاطع این دیوارها باید به شکل مناسبی مهار گردد تا در صورت بروز حوادث و وارد شدن بارهای جانبی، آسیب زیادی متوجه ساختمان نشود. استفاده از انواع مختلف نگهدارنده بهترین راه برای مهار این بخش از سازه به شمار میرود.
-
اجرای وال پست در کنار بازشو
اعم از دربها و پنجرهها، بخشهای مهمی از سازه هستند که معمولاً میان دیوارها قرار میگیرند. مهار بازشوها به شکل مناسب، باعث میشود وزن این اجزاء موجب کاهش مقاومت و افزایش آسیب پذیری سازه نشود. خصوصاً بازشوهایی با دهانه بزرگتر از دو و نیم متر، حتماً باید از اطراف به وادار مهار گردند. بازشوهای کوچکتر نیز باید طبق اصول مندرج در آیین نامه 2800 به وادار مجهز شوند یا چهارچوب آنها به شکل صحیح به اسکلت متصل شده باشد.
-
اجرای وال پست در جانپناه
یکی دیگر از کاربردهای نگهدارندهها که نقش مهمی در مقاوم سازی ساختمان دارد، اجرا در دیوارهای جان پناه است. این دیوارها در واقع آخرین دیوارهایی هستند که در یک بنا ساخته میشوند و وظیفه حفظ ایمنی و مراقبت از جان ساکنین را بر عهده دارند. جان پناهها اغلب در تراس، پشت بام، آسانسور، راه پله، ایوان و… دیده میشوند و حتماً باید به وسیله نوع مناسبی از وال پستها مقاوم گردند.
وال مش: نسل جدید وال پستهای ساختمانی
پیدا کردن یک راه آسان، کم هزینه و مؤثر برای تقویت دیوارهای پیرامونی و داخلی غیر باربر یک سازه برابر زلزله و وزش بادهای شدید، یکی از چالشهای همیشگی در صنعت ساخت و ساز است. میتوان گفت با روی کار آمدن وال مشها این چالش نیز حل شده است، به طوری که امروزه بسیاری از ساختمانهای جدید به سیستم وال پست مش مجهز شدهاند. در این سیستم شبکههای توری فایبرگلاس که در دو نوع توری فایبرگلاس E-Glass و مش فایبرگلاس AR ( مقاوم به قلیا ) در دسترس هستند، به عنوان محصول تقویت کننده دیوار به کار میروند.
نصب این شبکهها روی سطح دیوار باعث یکپارچگی بیشتر آن میشود. همچنین در زمان وقوع زلزله و طوفان، مش فایبرگلاس اجرا شده روی دیوار، بارهای جانبی وارد شده را به اسکلت اصلی ساختمان منتقل میکند. به این ترتیب دیوارها کمترین خسارت را متحمل میشوند. مزایای متعدد وال پست مش نسبت به وال پست های مرسوم، هزینه بسیار مناسب تهیه مصالح و اجرا، تسریع در روند اجرای پروژه، دوام بسیار بالای مش در شرایط مختلف آب و هوایی و سازگاری آن با محیط زیست هستند که این سیستم جدید را به یکی از محبوبترین تکنیکهای اجرای وال پست در ساختمان تبدیل کردهاند. در این ارتباط مقاله “مقایسه وال پست با سیستم وال مش در ساختمان” را مطالعه کنید.
وال مش بهترین گزینه و انتخاب برای ساختمان های بدون وال پست
سیستم وال مش، در کنار مزایای گفته شده، یک مزیت منحصر به فرد دیگر نیز دارد و آن امکان اجرا در ساختمانهایی است که بدون وال پست ساخته شدهاند. در برخی موارد، ساختمانهایی که در حال اجرا هستند به دلیل وجود خطای اجرایی، قابلیت نصب نگهدارندههای فلزی را ندارند. در مواردی نیز ساختمانها قدمت زیادی دارند و به همین دلیل فاقد سیستم وال پست هستند. در تمام این شرایط میتوان از وال مش برای مقاوم سازی بنا کمک گرفت. خصوصاً در جریان بازسازی ساختمانهای قدیمی، مرمت و مقاوم سازی بنا بدون ایجاد تغییر در بافت و شالوده اصلی، از اهمیت زیادی برخوردار است و سیستم وال مش به راحتی این هدف را میسر میسازد. پیشنهاد می کنیم مقاله “چگونه می توان از وال مش در بازسازی ساختمان استفاده کرد؟” را مططالعه کنید.
مراحل اجرای وال پست فلزی در ساختمان کدام است؟
اجرای نگهدارندههای فلزی نسبت به دیگر روشها دارای پیچیدگیهای بیشتری است. با این حال تمام این پیچیدگیها از قبل در روند طراحی وال پست در نظر گرفته شدهاند. در فرآیند اجرای نگهدارندههای فلزی، زمانی که اسکلت ساختمان فلزی است وادارها به طور مستقیم به تیرها و ستونها، جوش داده میشوند. در موارد دیگر ابتدا ورقهای اتصال بالایی و پایینی نصب میشوند و سپس وادارها به ورقها اتصال مییابند. البته پیش از این کار، باید محل دقیق قرار گرفتن وادارها مشخص شده باشد. به طور کلی فرآیند اتصال وادارها به اسکلت ساختمان در وال پستهای فلزی شامل مراحل مختلفی است، از جمله: آماده سازی و ساخت فونداسیون، ساخت ستونهای فولادی، نصب تیرها، اجرای سقف، اجرای بادبند و نازک کاری.
مراحل اجرای وال مش در ساختمان کدام است؟
نصب وال مش روندی بسیار آسان و سریع دارد و به همین دلیل مورد علاقه بسیاری از پیمانکاران است. این سیستم نگهدارنده از اجزاء و بخشهای مختلفی تشکیل میشود که مهمترین آن مش فایبرگلاس است. در فرآیند اجرای این نوع وال پست، مش باید مطابق با اصول ذکر شده در آیین نامهها و به شکل صحیح روی سطح دیوار چسبانده شود. برای این کار لازم است ابتدا سطح زیرین دیوار کاملاً تمیز و یکدست شود. سپس یک لایه پلاسترگچی یا پلاستر سیمانی، به صورت دستی یا پاششی روی دیوار کشیده میشود. حال میتوان شبکههای توری شکل فایبرگلاس را به طور نواری یا سرتاسری روی دیوار نصب کرد. این مرحله از نصب مش، موقتی است و به کمک گیره یا میخ انجام میشود.
در مرحله بعد، لایه دوم پلاستر به طور کامل دیوار و مش را میپوشاند و به این ترتیب آن را فیکس میکند. در آخرین مرحله از اجرای وال پست مش، نبشیها در لبههای بالایی و پایینی دیوار نصب میگردند و به این ترتیب دیوار در برابر بارهای جانبی مهار میگردد.
مراحل اجرای وال پست بتنی در ساختمان کدام است؟
اولین مرحله از اجرای این نوع نگهدارنده، محاسبه قطر میلگرد مورد نیاز است که با در نظر گرفتن فاصله میان مرکز سطح دیوار و تراز صفر، انجام میشود. در ادامه بلوکهای سیمانی که به صورت U شکل و H شکل تهیه شدهاند، در دو سمت میلگردها قرار داده میشوند و با ملات (حین چینش دیوارها) پر میگردند. لازم است بدانید تمام جزئیات مربوط به محل مناسب جهت نصب میلگردها و بلوکها در وال پستهای بتنی، از قبل در نقشه سازه مشخص شدهاند.
اتصال میلگردها به کف در این روش، توسط انکر و چسب انجام میشود و بلوکها به طور مفصلی به سطح زیرین متصل میشوند. اتصال وادارها به تیرها نیز، درست مانند وادارهای فلزی انجام میگردد، یعنی وادارها به صورت کشویی در فاصله 3 سانتیمتر از زیر تیر نصب شده و داخل ناودانیها قرار میگیرند. خوب است بدانید در مواردی که اسکلت ساختمان فلزی نیست، ابتدا ورقهای فلزی به اسکلت متصل میگردند و سپس وادارها به ورقها اتصال مییابند.
مراحل اجرای وال پست الیافی در ساختمان کدام است؟
فرآیند اجرای این سیستم شباهت بسیاری به اجرای وال مش دارد. در واقع در این جا نیز جزء اصلی سیستم، فیبر کربن یا شیشه است که باید به شکلی مناسب روی سطح دیوار نصب شود. برای این کار ابتدا سطح دیوار به طور کامل یکدست میشود تا هیچ آلودگی، ناخالصی، برجستگی و… باقی نماند. در این مرحله از اجرای وال پست الیافی، یک لایه رزین اپوکسی به سطح مورد نظر اضافه میشود. سپس ابعاد مناسبی از الیاف که قبلاً بر اساس دستورالعملهای مشخص، اندازه گیری و بریده شده است، روی رزین چسبانده میشود. در مرحله بعد نیز الیاف به یک لایه دیگر از رزین کاملاً آغشته میگردد و به این ترتیب روی دیوار فیکس میشود. به همین سادگی، فرآیند نصب فیبر کربن یا شیشه به اتمام میرسد و دیوار به طور اصولی و مطمئن تقویت میگردد.
هزینه اجرای وال پست به چه عواملی بستگی دارد؟
یک واقعیت بزرگ در صنعت ساخت و ساز این است که هر چقدر بتوان در هزینهها صرفه جویی کرد، سود پیمانکار و کارفرما نیز از پروژه بیشتر خواهد بود. البته بدون شک، در کنار هزینه، کیفیت نیز از اهمیت بالایی برخوردار است، خصوصاً هنگامی که صحبت از استحکام و ایمنی ساختمان باشد. اجرای وال پست تأثیر قابل ملاحظهای در هزینههای ساخت بنا دارد. در ادامه دو عامل مهم که در تعیین و تخمین این هزینه نقش دارند، توضیح داده خواهند شد.
-
نوع وال پست
اولین فاکتور مؤثر بر هزینههای اجرای وال پست ساختمان، نوع وال پست است. همانطور که پیش از این اشاره کردیم، نگهدارندهها ممکن است از نوع فلزی، الیافی، بتنی یا مش فایبرگلاس باشند. در هر مورد، با توجه به نوع متریال به کار رفته و نحوه اجرا، هزینهها متفاوت خواهد بود. البته به طور کلی هزینه اجرای روشهای سنتیتر از جمله وال پستهای فلزی و بتنی به مراتب بیشتر از تکنیکهای جدید اجرای وال پست نظیر وال مش است.
-
متراژ پروژه
یکی دیگر از عواملی که در تعیین قیمت نقش دارند، متراژ پروژه است. شکی نیست پروژههای عظیم، برجهای چندین طبقه و… نیاز به هزینه بیشتری برای اجرای وال پست دارند و از طرفی تقویت دیوارها در این نوع سازهها اهمیت بسیار بالایی دارد. در واقع متراژ پروژه روی میزان متریال مورد نیاز، تکنیک مناسب اجرای وال پست، دستمزد نیروها و… تأثیر خواهد داشت و به این ترتیب در تخمین هزینهها نیز مؤثر است. با در نظر گرفتن عوامل ذکر شده در این بخش و همچنین بررسی انواع روشهای وال پست میتوان گفت اجرای وال پست مش، به صرفهترین روش برای تقویت یک سازه به حساب میآید.
از طرفی متریال مورد استفاده در این روش هزینه پایینتری نسبت به دیگر تکنیکها دارد و از طرفی دیگر اجرای آن بدون نیاز به نیروی متخصص و در کمترین زمان ممکن امکان پذیر است. همه این موارد نشان میدهند وال مش به عنوان یک وال پست جدید و پرطرفدار، در کاهش هزینههای پروژه نقش مهمی دارد و میتواند موجب صرفه جویی در بودجه نهایی کار شود.
مدت زمان اجرای وال پست در ساختمان چقدر است؟
هنگامی که صحبت از یک پروژه ساخت و ساز باشد، خصوصاً در مورد پروژههای عظیم، زمان به معنای واقعی ارزشی معادل طلا پیدا میکند. حتی یک هفته تأخیر در اتمام پروژه میتواند هزینههای بسیار زیادی برای کارفرما و پیمانکار به دنبال داشته باشد. از این رو پیدا کردن بهترین روش مهار دیوار که در مدت زمان کم قابل اجرا باشد، از اهمیت بالایی برخوردار است. در ادامه بررسی خواهیم کرد که چه عواملی در تخمین مدت زمان لازم جهت اجرای وال پست بنا، نقش دارند.
-
نوع وال پست
در این بخش نیز نوع نگهدارنده مورد نظر، اولین و مهمترین فاکتور در تعیین زمان است. بدیهی است سیستمهای قدیمیتر از جمله وال پستهای فلزی، به مراتب زمان بیشتری برای اجرا نیاز دارند. در این سیستمها طراحی و اجرا دارای فرآیندی پیچیده و پر از جزئیات است و باید با دقت تمام انجام شود. اتصالات متعدد و مختلف، جوشکاریها، نصب قطعات گوناگون و… همگی باعث زمانبر شدن اجرای وال پستهای قدیمی میشوند. این در حالی است که روشهای جدیدتر از جمله وال مش، در کوتاهترین زمان ممکن طراحی و اجرا میشوند.
-
متراژ پروژه
در مورد تخمین زمان مورد نیاز جهت اجرای وال پست نیز متراژ ساختمان باید مورد توجه قرار بگیرد. خصوصاً زمانی که نگهدارنده انتخاب شده از نوع فلزی باشد، این مسئله اهمیتی چند برابر پیدا میکند، زیرا به طور کلی زمان اجرای وال پست فلزی بسیار بیشتر از سیستمهای جدیدتر است. در نتیجه زمانی که متراژ سازه زیاد باشد به همین نسبت مدت زمان مورد نیاز برای مهار دیوار نیز چند برابر میشود. به طور کلی میتوان گفت هر چقدر پروژه بزرگتر باشد، پیچیدگیهای تقویت دیوارهای آن نیز بیشتر میشود و حجم کار افزایش خواهد یافت. در نتیجه اجرای نگهدارندهها به زمان بیشتری نیاز پیدا میکند.
جمع بندی
تقویت دیوارهای یک سازه، یکی از مراحل بسیار مهم و اساسی در ساخت یک ساختمان است که به هیچ عنوان نباید سرسری گرفته شود. انتخاب نوع مناسب و مطمئنی از وال پست اولین نکتهای است که باید لحاظ شود. خوشبختانه تکنیکهای جدید، از جمله وال مش، به دلیل ویژگیهای منحصر به فرد خود، نه فقط در عملکرد بلکه در هزینه و زمان نیز حرف اول را میزنند و به این ترتیب بسیاری از پیچیدگیهای مرحله اجرای وال پست را کم میکنند. تقویت مناسب دیوارها کمک میکند حتی با وقوع سختترین طوفانها و زلزلهها، سازه کمترین آسیب را ببیند و ساکنان ساختمان با آسیبهای جدی جانی و مالی مواجه نباشند.
سلام مهندس جان. دیتیل اجرایی نبشی وال پست در دیوارهای قرار گرفته بین دو تیرچه فلزی به چه شکلی است.
سلام روزتون بخیر
در این حالت می توانید با اجرای یک سپری فضای لازم جهت اجرای نبشی را ایجاد کنید. جهت مشاهده جزییات بیشتر می توانید به نشریه 819 “راهنمای طراحی سازه ای و جزییات اجرای دیوارهای غیر سازه ای” مراجعه و یا با کارشناسان ما در تماس باشید.
با سلام
ببخشید من دانشجوی دانشگاه سمنان هستم و این ترم پروژه فولاد و بتن دارم. امکانش است یک مثال حل شده طراحی وال پست برای بنده ارسال کنید.
سلام روزتون بخیر
شما می توانید با شرکت تماس بگیرید و اطلاعات لازم جهت طراحی وال پست را دریافت کنید.