مقاوم سازی و مهار دیوار بدون وال پست با روش وال مش

دیوارهای غیر سازه ای به بخش هایی از ساختمان گفته می شوند که اگر به درستی مهار نشوند، در هنگام زمین لرزه به راحتی تخریب خواهند شد. مهار دیوارهای غیر سازه ای بر اساس استاندارد تعیین شده جهت جلوگیری از تخریب دیوارها در برابر زلزله، آنقدر حائز اهمیت است که هیچ کارفرما و مهندس ناظری نمی تواند از آن چشم پوشی کند. با این حال مشکلی که برای برخی از ساختمان ها وجود دارد این است که در آن ها وال پست اجرایی نشده و امکان اجرای وال پست فلزی مرسوم بدون وال پست در آن ها وجود ندارد. در چنین شرایط مهار دیوار بدون وال پست انجام می شود. شاید در گذشته این امکان برای مهار دیوارها در برابر زلزله وجود نداشت؛ اما در حال حاضر به لطف وجود سیستم وال مش می توان مقاوم سازی دیوارها را بدون وال پست انجام داد.

مهار دیوارهای غیرسازه ای با وال پست

مانند زلزله کرمانشاه، دیوارهای غیر سازه ای در صورت عدم مهار مناسب اولین بخش از ساختمان هستند که در اثر زلزله آوار می شوند. اسکلت ساختمان ها در بسیاری از زمین لرزه ها بدون تغییر و یا با اندکی تغییر مواجه می شوند. در واقع می توانیم بگوییم که اسکلت بندی در ساختمان ها به خوبی اجرا می شود و می توان تا حد زیادی به لطف اسکلت بندی مناسب، ساختمان ها را مقاوم سازی کرد. زمانی مشکل به وجود می آید که دیوارهای غیر سازه ای در اثر زلزله دچار تخریب شوند. این مشکل زمانی اتفاق می افتد که یا مهار دیوارهای غیر سازه ای به درستی انجام نشده باشد، یا به طور کامل این روش اجرایی نشده باشد. برای مهار دیوارهای غیر سازه ای می توان از سیستم وال پست استفاده کرد. وال پست ها دارای انواع مختلفی هستند که مهم ترین و رایج ترین آن ها که از قدیم مورد استفاده قرار می گرفته است، سیستم وال پست فلزی بوده است. سیستم وال پست فلزی مرسوم با کمک وادارهای قائم و افقی در دیوارها اجرا می شود. این وادارها به همراه میلگردهای بستر که به صورت آجدار در دیوارها نصب می شوند، تاثیر زیادی روی کنترل مقاومت ساختمان ها در برابر زلزله خواهند داشت. بنابراین، می توان برای جلوگیری از تخریب دیوارهای غیر سازه ای در هنگام زلزله، از وال پست استفاده کرد.

تجربه تلخ اجرا نشدن صحیح وال پست در زلزله کرمانشاه

یکی از تجربه های تلخی که باعث شد مهندسین عمران در هنگام ساختمان کمی به خود بیایند، زلزله کرمانشاه و کشته شدن بیش از 600 نفر مردم در آن بود. این در حالی بود که بسیاری از ساختمان هایی که روی سر مردم آوار شدند، جزء ساختمان های نوساز بودند که باید مهار دیئارهای پیرامونی و داخلی آن ها حتما مورد توجه قرار می گرفت؛ اما متاسفانه برای مهار دیوارها هیچ تدابیری اندیشیده نشده بود یا اگر هم از وال پست استفاده شده بود، نحوه اجرای آن ها صحیح نبود. تجربه تلخ اجرا نشدن صحیح وال پست در زلزله کرمانشاه، اگرچه باعث کشته شدن شمار زیادی از هموطنان ما شد؛ اما باعث شد تا نظام مهندسی ساختمان و استانداردهای تعیین شده در آن دچار تحول و تغییر شوند. به طوری که در حال حاضر امکان دریافت پایان کار برای ساختمان های بدون وال پست وجود ندارد. در صورتی که همه ساختمان های نوساز و در حال ساخت و بسیاری از ساختمان های قدیمی با این روش اجرا شوند، می توان از حداکثر راندمان آن ها در مقابل زلزله لذت برد. در این صورت اگر زلزله ای به اندازه زلزله کرمانشاه زمین را بلرزاند، دیگر علاوه بر اسکلت ساختمان، دیوارهای غیر سازه ای آن نیز دچار تخریب نخواهند شد.

در کدام دیوارهای ساختمان اجرای وال پست ضروری است؟

دیوارهای ساختمان به انواع مختلفی تقسیم بندی می شوند که مهندسین ناظر و کارفرمایان می توانند جزئیات آن ها را در پیوست شش آیین نامه 2800 و نشریه 714 املاک مشاهده کنند. به طور کلی، بر اساس قوانین نظام مهندسی و استاندارد مقاوم سازی ساختمان ها در برابر زلزله، تحت شرایط خاصی حتما باید اجرای وال پست به صورت ضروری انجام شود. در غیر این صورت روال ساختمان سازی مورد تایید نبوده و مهندس ناظر می تواند توصیه های خود را برای اصلاح پروژه به مهندس مجری اعلام کند. بارهای لرزه ای وارد شده به اجزای غیر سازه ای معماری و محدودیت هایی که برای تغییر مکان های جانبی آن ها رعایت می شود در بندهای 1-4 و 2-4 مشخص شده اند. بارهای لرزه ای باید با بارهای مرده ای که به عضوهای غیر سازه ای (دیوارهای غیر سازه ای) اعمال می شوند، به گونه ای باشد که بیشترین نیاز را در تکیه گاه ها و مهار آن ها ایجاد کند. همچنین به منظور تغییر مکان ها در هنگام زلزله، باید عرض درزهای انقطاع در نظر گرفته شده با پیوست شش استاندارد 2800 مطابقت داشته باشد. برای اطلاع از نحوه اجرای وال مش در درز انقطاع می‌توانید مقاله “اجرای وال مش در درز انقطاع” را مطالعه نمایید.

طبق بندهای آیین نامه، دیوارهایی که دارای حداقل 4 متر طول هستند باید حتما با وال پست طراحی شوند. در صورتی که طول دیوار 30 تا 40 برابر بزرگ تر از ضخامت آن باشد، وال پست لازم الاجراست. بنابراین به طور خلاصه و طبق بندهای مختلف مقررات ملی ساختمان می توان گفت:

• بر اساس بند 4-9-1-3 مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان، تمامی دیوارهای پیرامونی برای مقاومت در برابر زلزله باید با کمک واردارهای قائم و یا وال پست مقاوم سازی شوند.
• بر اساس بند 5-3-4 و 4-5-4 ویرایش چهارم آیین نامه 2800، اجرای وال پست برای ساختمان های هشت سقف الزامی است.
• بر اساس بند 8-3-1-11 ویرایش 92، اتصال اجزای غیر سازه ای به اجزای سازه ای به طور کامل قابل اجراست.
• در بند 7-5-3 آیین نامه 2800 و بند 4-9-1 مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان، مهار دیوار بدون وال پست به طور کامل شرح داده شده است که مهندسین می توانند به آن رجوع کنند.

در صورتی که وال پست اجرا نشود ناظر ساختمان چه وظیفه ای دارد؟

مهندس ناظر ساختمان وظیفه کنترل شرایط ساختمان را برعهده دارد. در واقع این مهندس ناظر است که باید بر روی مراحل انجام پروژه نظارت کند و در نهایت گزارشات مراحل اجرایی پروژه را به سازمان نظام مهندسی اعلام کند. بنابراین، وظیفه کنت

رل شرایط ساختمان در برابر زلزله و اجرای وال پست بر عهده مهندس ناظر ساختمان می باشد. یکی از سوالات رایجی که مهندسین ناظر می پرسند این است که اگر وال پست در ساختمان اجرایی نشده بود، باید چه کاری انجام دهند؟ چرا که در اکثر ساختمان ها اجرای وال پست ضروری بوده و بدون آن پروژه تایید نمی شود. در چنین شرایطی مهندس ناظر می تواند دستور اصلاح دیوارها و نصب وال پست را درون آن ها بدهد. این کار بسیار زمان بر بوده و علاوه بر هزینه وال پست، یک هزینه مجزا برای تخریب را نیز به همراه خواهد داشت.

راه دوم پیشنهاد مهندس ناظر برای اجرای وال مش به جای وال پست است. مهندسین می توانند برای ساختمان هایی که امکان اجرای وال پست فلزی به دلیل عدم وجود وال پست وجود ندارد، پیشنهاد اجرای وال مش را بدهند. وال مش مورد تایید نظام مهندسی ساختمان و استاندارد 2800 می باشد. بنابراین، می توان برای کاهش خسارات و همچنین مقاوم سازی دیوارهای بدون وال پست از وال مش استفاده کرد.

وال مش: تنها گزینه مهار دیوار پیرامونی و داخلی بدون وال پست

مهار دیوار بدون وال پست می تواند دغدغه بسیاری از مهندسین ناظر و صاحبان پروژه های ساختمانی عظیم باشد. حتی ممکن است برخی از ساختمان های اجرا شده در گذشته به طور کامل ساخته شده باشند، ولی در آن ها وال پست وجود نداشته باشد. در چنین شرایطی امکان مهار دیوارهای پیرامونی و داخلی با وال پست های فلزی و مرسوم وجود ندارد و باید از روش های جدید برای مهار دیوار و  مقاوم سازی استفاده کرد. وال مش، یک سیستم مقاوم سازی و مهار دیوار بدون وال پست است. وال مش ها برای اجرا نیازی به وادارهای افق و قائم و همین طور میلگرد بستر ندارند و می توانند با کمترین هزینه و در کوتاه ترین زمان ممکن در پروژه اجرایی شوند. از این رو می توان نتیجه گرفت که وال مش ها می توانند بدون هیچ محدودیتی برای مهار دیوار بدون وال پست مورد استفاده قرار گیرند.

برای اینکه دلیل مهار دیوار بدون وال پست با وال مش را متوجه شوید، باید با ساختار وال مش آشنا باشید. وال مش ها از ترکیب توری فایبرگلاس، پلاستر وال مش، نبشی و ناودانی روی دیوار اجرا می شوند. مراحل اجرای وال مش برای مقاوم سازی دیوارها، بسیار ساده بوده و حتی توسط اکیپ نیمه ماهر نیز قابل انجام است. برخلاف اجرای وال مش، طراحی و محاسبه وال مش، نیاز به تجربه و تسلط بر ضوابط آیین نامه ای می باشد. اجرای وال مش در ساختمان ها با کاهش چشمگیر هزینه ها دنبال است. همین موضوع باعث شده تا در بسیاری از ساختمان ها، روش مهار دیوار بدون وال پست مورد استفاده قرار گیرد و وال پست های فلزی دیگر در ساختمان ها استفاده نشوند. وال مش بدون نیاز به متخصص، در زمان کوتاه، با کمترین هزینه و بیشترین راندمان روی دیوارهای ساخته شده اجرا می شود. بنابراین، به راحتی می توان در صورتی که وال پست در ساختمان اجرا نشد، از سیستم وال مش استفاده کرد.

چگونه دیوارهای بدون وال پست را با وال مش مهار کنیم؟

مقاوم سازی دیوارهای غیر سازه ای و پیرامونی به اندازه ای حائز اهمیت است که در همه ساختمان ها نیاز به انجام این کار می باشد. با این حال گاهی اوقات ممکن است که در ساختمان ها، وال پست اجرا نشده باشد. این موضوع در درجه اول برای مهندس ناظر یک نگرانی ایجاد می کند که آیا امکان مهار دیوار بدون وال پست وجود دارد یا خیر؟ دوما می تواند برای مهندسین مجری هزینه بر و زمان بر نیز باشد. همین موضوعات باعث روی کار آمدن روشی نوین برای مهار دیوار بدون وال پست شد. در این روش دیگر نیازی نیست که اقدامات خاصی برای مهار دیوارهای غیر سازه ای در حین ساختمان سازی انجام شوند. همچنین نیازی به خرید مصالح ساختمانی فلزی مانند وادارهای قائم و افقی و میلگردهای بستر برای اجرای آن ها نیست. این موضوع زمان مهار دیوار بدون وال پست را کاهش می دهد و می تواند باعث کاهش هزینه های اجرایی پروژه شود.

مهار دیوار بدون وال پست با وال مش، می تواند طبق مراحل مختلفی که به راحتی توسط افراد نیمه متخصص و اکیپ نیمه ماهر قابل انجام اند، انجام شود. سیستم وال مش ترکیبی از پلاستر وال مش، مش فایبرگلاس و نبشی ها و ناودانی هاست که هر کدام باید طبق مراحل خاصی در محل اجرا شوند. در اولین گام باید به این نکته توجه داشته باشید که امکان مهار دیوار بدون وال پست پس از ساخت ساختمان و با کمک وال مش وجود دارد. سپس می توان با کمک اکیپ نیمه ماهر مراحل بعدی اجرای وال پست مش را انجام داد.بنابراین، اولین مرحله برای مهار دیوار بدون وال پست اجرای کامل دیوارهای آجری و هبلکس است. نیازی به ایجاد تغییر در مراحل اجرایی نبوده و می توان مطابق با همان استانداردهای گذشته، مراحل دیوارچینی را انجام داد. سپس پس از انجام این کار به صورت اصولی، نوبت به اجرای وال مش مطابق با مراحل زیر می رسد:

• اجرای اندود زیرین نوار وال مش

  پس از اینکه مرحله اول یعنی دیوارچینی انجام شد، نوبت به اجرای اندود زیرین می رسد. اندود زیرین در واقع یک بخش مهم در اجرای وال مش بوده که با نام پلاسترکشی نیز در میان مهندسین اجرا کننده وال مش شناخته می شود. اندود زیرین می تواند با کمک پلاستر گچی و سیمانی انجام شود که هر کدام خصوصیات خاص خودشان را دارند. مهار دیوار بدون وال پست با ترکیب پلاستر و نوارهای وال مش انجام می شود. البته انتخاب نوع پلاستر برای اندود زیرین بستگی به نوع توری فایبرگلاس دارد. اگر توری فایبرگلاس انتخاب شده از جنس مقاوم به قلیا باشد، بهتر است که از پلاستر سیمانی برای آن استفاده شود؛ اما اگر توری فایبرگلاس از نوع E-glass باشد، بهتر است که از پلاستر گچی استفاده شود. پس از انتخاب نوع پلاستر فرد می تواند با کمک روش پاششی و یا ملات کشی، پلاستر را روی دیوار اجرا کند. در نظر داشته باشید که پلاستر به صورت مستقیم روی دیوار اجرا می شود و نیازی به ایجاد حائل میان دیوار و پلاستر نیست. هر چقدر پلاسترکشی دقیق تر باشد، ظرافت اجرای وال مش افزایش پیدا می کند.

• جانمایی و نصب نوارهای وال مش بر روی دیوار

  مهار دیوار بدون وال پست با کمک نصب نوارهای وال مش بر روی دیوار انجام می شود. نوارهای وال مش همان توری های فایبرگلاس هستند که معمولا به صورت نواری و در ابعاد مشخص بریده می شوند. این نوارها می توانند با ترکیب شدن با پلاستر گچی و پلاستر سیمانی، مقاومت دیوار را چندین برابر کنند. همانطور که در بخش قبل اشاره کردیم، نوار وال مش می تواند به صورت توری فایبرگلاس E-glass و یا توری مقاوم به قلیا استفاده شود. همانطور که از نام این دو محصول مشخص است، توری های فایبرگلاس مقاوم به قلیا مقاومت بالایی در برابر محیط های قلیایی دارند. بنابراین، طول عمر این توری ها در دیوار بسیار بیشتر از طول عمر توری های E-glass می باشد. از این رو پیشنهاد افراد متخصص این است که برای دیوارهای آجری و سیمانی و هر نوع دیوار دیگری از توری های مقاوم به قلیا یا AR استفاده شود. نکته دیگری که باید در هنگام مهار دیوار بدون وال پست با نصب وال مش به آن توجه داشت، الزام اجرای وال مش روی دیوارها بر اساس نقشه مشخص شده توسط مهندس است. بنابراین، ابعاد توری فایبرگلاس استفاده شده و حتی انتخاب محل نصب آن باید توسط نقشه مشخص شده باشد و بر همان اساس نیز مراحل اجرایی انجام شوند.

• اجرای اندود رویین نوار وال مش

  مرحله هایی مهار دیوار بدون وال پست و با کمک وال مش، اجرای اندود رویین است. اندود زیرین در زیر نوار وال مش مورد استفاده قرار می گیرد و اندود رویین روی نوار وال مش استفاده خواهد شد. پلاستری که در اندود زیرین استفاده شده است، باید برای اندود رویین نیز مورد استفاده قرار گیرد. به منظور اجرای اندود رویین، باید کلیه مراحل نصب نوار وال مش و نبشی ها انجام شده باشد. سپس می توان با روش پاششی و یک ملات کشی، سیمان یا گچ را روی محل نصب وال مش اجرا کرد. در نهایت هیچ بخشی از توری های فایبرگلاس مشخص نیستند. چرا که همه آن ها با اندود رویین پوشانده شده اند.

• نصب نبش و پروفیل بر روی نوار و زیر سقف با چسب اپوکسی

  نبشی های سیستم مهار دیوار بدون وال پست، برای مهار دیوار و بخش هایی از ساختمان که با کمک نوارهای وال مش طراحی شده اند، مورد استفاده قرار می گیرند. این محصولات در ابعاد و اندازه های مختلفی در بازار وجود دارند تا بتوان بر اساس محل نصب آن ها را انتخاب نمود. معمولا نبشی ها و پروفیل ها بر روی نوار وال مش و زیر سقف نصب می شوند. نصب نبشی ها، ناودانی و پروفیل های فلزی با کمک چسب اپوکسی انجام خواهد شد. این چسب ها به خوبی نبشی ها را روی دیوار مهار می کنند و می توانند باعث افزایش مقاومت دیوار و تثبیت نوارهای وال مش شوند.